Ο Τρυγητής

~αφιερωμένο~

Τέλος Εποχής

Η Ιστορία.

Ο Σέσαρ Βαλιέχο (César Abraham Vallejo Mendoza, 16 Μαρτίου 1892 - 15 Απριλίου 1938) ήταν ένας περουβιανός ποιητής. Αν και κατά τη διάρκεια της σχετικά σύντομης ζωής του δημοσίευσε μόνο τρεις ποιητικές συλλογές, εν τούτοις θεωρείται ένας από τους μεγάλους ποιητικούς καινοτόμους του 20ού αιώνα. Πάντα ένα βήμα μπροστά απ' τα υπόλοιπα λογοτεχνικά ρεύματα, το καθένα απ' τα βιβλία του ήταν ξεχωριστό απ' τ' άλλα και, υπό μία έννοια, επαναστατικό.
Γεννήθηκε στο Σαντιάγο ντε Τσιούκο, ένα απομακρυσμένο χωριό στις περουβιανές Άνδεις. Σπούδασε λογοτεχνία στο Universidad de la Libertad στο Τρουχίλο του Περού. Η έλλειψη χρημάτων τον ανάγκασε να σταματήσει τις σπουδές του για ένα χρόνο και να εργαστεί σε μια φυτεία ζάχαρης, τη Χασιέντα Ρόμα, όπου είδε από πρώτο χέρι την εκμετάλλευση των αγροτών, μια εμπειρία που θα ασκούσε αργότερα σημαντική επίδραση στα πολιτικά του πιστεύω και στην ποιητική αισθητική του. Ο Βαλιέχο πήρε το πτυχίο του στην Ισπανική λογοτεχνία το 1915, την ίδια χρονιά που γνώρισε τη μποέμικη πλευρά του Τρουχίλο, ειδικότερα μέσω των συνιδρυτών του APRA , Αντενόρ Ορίγκο και Βιτόρ Ραούλ Χάγια ντε λα Τόρε.
Το 1916 μετακόμισε στη Λίμα, όπου σπούδασε, δούλεψε σαν δάσκαλος, ήρθε σε επαφή με την καλλιτεχνική και πολιτική πρωτοπορία της εποχής και άρχισε να γράφει τα ποιήματα που το 1919 θα εκδίδονταν στην ποιητική συλλογή Οι Μαύροι Μαντατοφόροι (Los Heraldos Negros). Ο Σ.Β. υπέστη διάφορες συμφορές στα επόμενα έτη: έχασε τη θέση διδασκαλίας του γιατί αρνήθηκε να παντρευτεί μια γυναίκα με την οποία είχε ερωτική σχέση, η μητέρα του πέθανε το 1920, και φυλακίστηκε για 120 ημέρες για την υποτιθέμενη υποκίνηση μιας εξέγερσης στο Σαντιάγο ντε Τσιούκο. Το 1922 δημοσίευσε τη δεύτερη ποιητική συλλογή Τρίλθε (Trilce). Στο Τρίλθε, που άρχισε να το γράφει στη φυλακή, εγκαταλείπει τους γνωστούς κανόνες της ποιητικής έκφρασης και καταργεί τη γραμματική διάρθρωση της ισπανικής γλώσσας. Τα ποιήματα εδώ διαπνέονται από έναν ανανεωτικό άνεμο, ενώ πολλά φαίνεται να είναι γραμμένα σε κατάσταση παραληρήματος.
Μετά τη δημοσίευση των βιβλίων με διηγήματα Μελογραφικές σκάλες (Escalas melografiadas) και Άγρια γλώσσα (Fabla salvaje) το 1923, ο ποιητής μετανάστευσε στην Ευρώπη κάτω από την απειλή της φυλάκισης, και παρέμεινε εκεί μέχρι το θάνατό του στο Παρίσι το 1938. Όλα αυτά τα χρόνια κύλησαν μέσα σε τρομερή φτώχεια στο Παρίσι, τρία ταξίδια στη Ρωσία και μερικά χρόνια στην Ισπανία στις αρχές της δεκαετίας του '30. Πέθανε στις 15 Απριλίου 1938, από μια άγνωστη ασθένεια που τώρα εικάζεται πως ήταν μια μορφή ελονοσίας. Τάφηκε στο Μοντρούζ, νεκροταφείο για τους φτωχούς.
Ο Βαλιέχο υπήρξε πρωτοπόρος γιατί έγραψε σουρεαλιστική ποίηση πριν από τους σουρεαλιστές, ασχολήθηκε με την αυτόματη γραφή πριν από τον Μπρετόν, έγραψε μοντέρνα ταυτόχρονα με τους μοντερνιστές και έγραψε ποίηση αποδομητική προτού ανακαλυφθεί ο όρος. Υπήρξε ένας κινηματίας της ποίησης πολύ προτού γεννηθούν τα ποιητικά ευρωπαϊκά κινήματα. Και για τον λόγο αυτόν η προσφορά του στο ποιητικό στερέωμα είναι μοναδική και ανεκτίμητη.

Το ποίημά του 'Poema para ser leído y cantado' ('Ποίημα για να διαβαστεί και να τραγουδιστεί') αποτέλεσε την έμπνευση για το τραγούδι 'Διάφανος' του Θανάση Παπακωνσταντίνου από τον ομώνυμο δίσκο.

ψίθυρος κοχυλιού

άκου με...

μια φορά στα χίλια χρόνια...

..του πελάγου τα τελώνια

μες στα σκοτεινά τα φύκια

μες στα πράσινα χαλίκια

το φυτεύουνε και βγαίνει

πριν ο ήλιος ανατείλει

το μαγεύουνε και βγαίνει.....

λευκό μου γιασεμή....

Ναι ήταν....

Είμαστε χαμένοι για χαμένοι
ούτε θυμάμαι πότε υπήρξα άνθρωπος για τελευταία φορά
ούτε πότε μέλος μιας κοινωνίας ανθρώπων
Νέα τάξη πραγμάτων εξέλιξη και κουραφέξαλα
Το ανθρώπινο είδος κινδυνεύει με εξαφάνιση
Κατρακυλώντας στον πάτο απλά έρμαιο στους νόμους της φύσης
σε μια διαδικασία μετάλλαξης καταδικασμένη ευτυχώς να αποτύχει
αυταπατάται
οικτρά
πως βιώνει
την επιβίωση
αυτό που βιώνεται είναι ο θάνατος
που δεν θα φέρει ανάσταση
αυτή τη φορά

το νόμισμα έχει δύο όψεις
-και γραμμένο τι θα φέρει όπου και να γύρει…

Γιορτάζω την ψευδαισθησιακή εναλλαγή των εποχών
τους κύκλους της σελήνης
την κάθε μέρα που ξυπνά
ενώ ουσιαστικά κολυμπάω σε ένα ατελείωτο βάλτο από σ..απίλα

Γιορτά-ζω το φθινόπωρο
όχι αυτό που έρχεται
αυτό που κάποτε ήρθε και δεν έκανα τίποτα για να φύγει
Γιορτά-ζω το παντοτινό φθινόπωρο
αυτό που μόνο έχω
και επιτέλους νιώθω αληθινή ξανά

πάνω από όλα δεν χρειάζεται να κρατάω το κεφάλι ψηλά
κρατάω ό,τι με αποσυνθέτει -αναγκαστικά
πετάω τα στερεότυπα -ανακουφιστικά
Δεν μου καίγεται καρφάκι τι θα γίνουν τα σκοινιά
Κι αν κοπούν κι αν αντέξουν
σχοινιά μαριονέτας θα ναι πάλι

Ζω αυτό που είναι
Την φθίνουσα φθορά

Με έλεγαν άνθρωπο
Και ήταν καλά